Ebeveynlerin Ekran Kullanımındaki Etkileri

Çocukların yeni tutum ve davranışları nasıl öğrendikleri Bandura tarafından geliştirilen Sosyal Öğrenme Kuramı ile açıklanmaktadır. Bu kurama göre öğrenme bir kişinin, diğer kişiyi gözlemlemesi ve yapılan davranışı model alması ile  meydana gelmektedir. Bu noktada aile ortamında var olan tutum ve davranışlar çocukların da davranışlarının temelini oluşturmaktadır.

Teknolojik uyaranlara çok fazla maruz kalan çocukların gelişim alanlarının her aşamasında olumlu ve  olumsuz etkilendiği birçok araştırmada dile getirilmiştir. Çocukların bilişsel, sosyal ve fizyolojik açıdan zarar görerek nasıl bu denli ekran bağımlısı oldukları ise merak konusu olmuştur.  Bu nedenle yapılan son araştırmalar çocukların ekran kullanımını nasıl ve nereden öğrendiği üzerinedir.

Yapılan çalışmalar ekran kullanımının hem ebeveynler hem de çocuklar üzerinde birçok olumsuz duruma yol açtığını savunmaktadır.

• Ebeveyn davranışlarındaki değişmeler: Teknoloji bağımlılığı ilk olarak ebeveyn tutumlarını değiştirmekte ve buna bağlı olarak da çocukların davranışlarına yansımaktadır. Ebeveynlerde telefona sürekli bakma ve kontrol etme isteği maksimum seviyeye çıktıkça  bu durum anne ve babaların agresyonunu arttırarak, çocuğa karşı ilgilerini ve dikkatlerini azaltmaktadır. Agresyonu artmış anne/baba ise çocukla olumlu iletişim sürdürememekte ve çocuğa ayrılan zamanı azaltmaktadır.

• Ebeveynler arasındaki ilişkiler: Teknoloji kullanımı her ne kadar hayatımızı kolaylaştırsa da aşırıya kaçıldığında ilişkileri de olumsuz etkilemektedir. Ebeveynlerin birbirine zaman ayırması gerektiği saatlerde çoğunlukla televizyon veya bilgisayar gibi teknolojik aletlerle vakit geçirmesi bunun başlıca sebebidir. Zamanla bu durumun alışkanlık kazanarak rutine dönmesi sadece kendilerine değil çocuklarına karşı ilgiyi ve tahamüllerini de azaltmaktadır.

Uzaktan baktığımızda olumsuz  ebeveyn tutumlarından birinin ekran kullanımı olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Düşünsenize, fiziksel olarak yanınızda olan bir ebeveyn,  fakat duygusal olarak bir o kadar da uzakta!

Peki bunun nedeni nedir?

Uzmanlar bunun nedenini bir önceki kuşağın, kendi ebeveynlerini örnek alarak televizyona bağlı yaşamasına veriyor. Rutin bir günü, sabah işe gidilen, akşam eve dönülen ve ekran başında zaman harcama olarak gören anne ve babaların da çocuklarının şu anda internet ve tablet bağımlısı olduklarını söylüyorlar.

Çocuklar üzerinde ortaya çıkan problemler ise şu şekildedir.

• Sosyal becerilerde azalma: Multimedya araçlarının artması, günümüzde her evde rahatlıkla bulunması çocukların sosyal becerilerini minimum seviyeye indirmektedir. Bu araçların artmasıyla akran grupları ile vakit geçirmede isteksizlik, teknolojik araçların hayatlarının merkezinde bulunması ve alternatif seçeneklerin önemini yitirmesi var olan başlıca sorunlardır.

• Akademik başarıda azalma: Ev ortamında ekran başında geçen sürenin artması okul ortamında uyumsuzluğu ve buna bağlı olarak akademik başarısızlığı da beraberinde getirecektir. Ev çalışmalarının düzenli yapılmaması, bilgilerin pekiştirilmemesi ve ekran kullanımıyla birlikte algılamada yavaşlama olması okul ortamında zorluk yaşanılmasını muhtemel kılmaktadır.

• Fizyolojik rahatsızlıklar: Ekran bağımlılığının artmasıyla birlikte çocuklar hareketsiz yaşamla tanışmaktadır. Bunun devamında duruş bozuklukları ve yeme bozuklukları gelmektedir. Ekran başında, ne yediğinin farkında olmadan büyüyen çocuklar bunun en güzel örneği. Sağlıklı büyüme süreçlerinde aksaklık yaşanması ileride özgüven problemlerine de neden olmaktadır.

• Dil gelişimi: Teknoloji, herkesi olduğu gibi ebeveynlerin de hem zamanını almakta hem de dikkatini fazlasıyla dağıtmaktadır. Bu aşamada devamlı olarak dikkati dağılan anne/baba çocuklarına da gerekli zamanı ve ilgiyi verememektedir. Bu durumun olumsuz sonuçlarından biri de çocukların dil gelişiminin zarar görmesidir. Ekran ve çocuk arasındaki iletişimin tek yönlü olduğu unutulmamalıdır. Bu noktada çocuk pasif roldedir. Gelen işitsel uyarıcıları aktif durumda iken, gelişmekte olan ifade edici dil pasif haldedir. Özellikle 0-2 yaş arasında çocuklar ile daha fazla etkileşime geçilmesi, etkili ses tonuyla çocuğa uyaran gönderilmesinin ilerleyen yaş gruplarında faydasının görüleceği araştırmalar tarafından belirtilmiştir.

Peki ebeveynler ne yapabilirler?

• Kendinize zaman ayırmayı unutmayın! Hem eve hem işe hem de çocuğa yetişmeye çalışma temposundan uzaklaşmak için kendinize zaman verin. Öncelikle evinizde telefonlarınızı koyacağınız bir alan belirleyerek başlayın. Sonrasında ise geri kalan zamanınızı sevdiklerinizle paylaşın.

• Kendinize ve çocuğunuza alternatif etkinlikler bulun! Geziler, sosyal etkinlikler ya da oyunlar ile hem kendinizin hem de çocuğunuzun olabildiğince  ekrandan uzaklaşmasını sağlayabilir ve daha keyifli etkinlikler ile zaman geçirebilirsiniz.
• Mükemmel çocuk yetiştirmekten vazgeçin! İnternette okuduğunuz her bilginin doğru olmadığını bilerek, doğru olan bilgilerin herkesi aynı sonuca ulaştırmadığının farkında olarak ve  bunları çocuğunuzda uygulamaktan vazgeçerek başlayabilirsiniz yolunuza. Unutmayın ki, siz ve çocuğunuz biriciksiniz ve herkesten farklısınız.

MOD Koleji

PDR Birimi